Ο Eλέφαντας στο δωμάτιο: Tο άγχος των Χριστουγέννων

Τα Χριστούγεννα είναι η γιορτή της αγάπης, της συμπόνιας και της χαράς. Οι άνθρωποι έρχονται κοντά, γιορτάζουν και περνούν όμορφες στιγμές με όσους αγαπούν. Ο στολισμός των χώρων δημιουργεί μια εορταστική ατμόσφαιρα. Όλα μας προσκαλούν να γιορτάσουμε και να χαρούμε. Στα κινητά μας βλέπουμε συνεχώς εορταστικές φωτογραφίες, στην τηλεόραση παίζει συνέχεια διαφημίσεις με την τέλεια οικογένεια και το τέλειο τραπέζι. Συχνά όμως τα συναισθήματα μας δεν ταιριάζουν με τις γιορτινές διαφημίσεις. Δεν είναι όλα όπως θα περιμέναμε να είναι. Ίσως όμως δεν χρειάζεται να είναι όλα όπως θα περίμενες να είναι. Ίσως είναι καιρός να μιλήσουμε για τον ελέφαντα στο δωμάτιο: το άγχος των Χριστουγέννων.

Η εορταστική περίοδος είναι μια περίοδος γεμάτη προσδοκίες και κοινωνικές επιταγές. Η καθημερινότητα, με τους γρήγορους ρυθμούς της, μας έχει μάθει λίγο ή πολύ να ακολουθούμε τις νόρμες, τον παλμό της εποχής και το τι συμβαίνει γύρω μας, χωρίς πολλές σκέψεις. Όλη αυτή η προτροπή να διασκεδάσουμε, να αγαπηθούμε, να πιούμε και να γιορτάσουμε σαν άλλοι great Gatsbys σε ονειρεμένα, γεμάτα γκλίτερ σκηνικά προκαλούν σε πολλούς ανθρώπους τρομερή πίεση. Και από την ψυχολογική σκοπιά αυτό φαίνεται να είναι απόλυτα λογικό. 

   

Οι άνθρωποι είναι πράγματι κοινωνικά όντα. Το να ταιριάζουμε στο κοινωνικό σύνολο είναι ζωτικής σημασίας για εμάς, καθώς σε ομάδες η επιβίωση μας είναι ευκολότερη. Εξελικτικά έχουμε μάθει να ικανοποιούμε τους ανθρώπους γύρω μας και να είμαστε συμβατοί με τα θέλω τους. Ως μωρά μαθαίνουμε να ακούμε τα θέλω των φροντιστών μας και προσπαθούμε να τα ικανοποιήσουμε, έτσι ώστε να εξασφαλίσουμε την επιβίωση μας. Ώσπου να ενηλικιωθούμε, η συνήθεια να αφουγκραζόμαστε τα θέλω των άλλων έχει ήδη εμποτίσει κάθε μας κοινωνική αλληλεπίδραση. Προσπαθούμε να φροντίσουμε τους φίλους μας, την οικογένεια μας, να είναι ευχαριστημένοι οι συνάδελφοι και οι εργοδότες μας και να μην έχει γενικά κανείς παράπονο. Γιατί, αν κάποιος είναι δυσαρεστημένος από εμάς, φοβόμαστε πως το συναίσθημα της θλίψης και του άγχους, που αυτό θα μας προκαλέσει, θα είναι δυσβάσταχτο. Μπαίνουμε λοιπόν σε μια διαδικασία να ελέγξουμε ό,τι μπορεί να πάει στραβά, να αποφύγουμε τις συγκρούσεις, να φροντίσουμε όλα να είναι όσο το δυνατόν πιο «σωστά», πιο αποδεκτά, έτσι ώστε όλοι, και κυρίως εμείς, να είμαστε χαρούμενοι.

   

Συχνά όμως, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες μας, το μόνο που καταφέρνουμε είναι να δημιουργούμε άγχος. Ανησυχούμε αν θα τα καταφέρουμε, αν θα τα πάμε καλά, αν θα είναι όλοι χαρούμενοι, και κάθε φορά που νομίζουμε πως τα καταφέραμε και όλα είναι τακτοποιημένα πάντα εμφανίζεται το επόμενο πράγμα που χρειάζεται να φροντίσουμε, να ελέγξουμε, να προσέξουμε, έτσι ώστε να καταφέρουμε τελικά να νιώσουμε επαρκείς. Όλο πατάμε στις μύτες των ποδιών μας από φόβο μήπως σπάσουμε την εύθραυστη ευτυχία που απαιτεί η περίσταση. Τελικά, μήπως χάνουμε κάθε αυθεντική στιγμή οικειότητας, μήπως ξεχνάμε να επικοινωνήσουμε ειλικρινά με τους ανθρώπους μας και μουτρώνουμε αν η επιλογή ρούχου / μαγαζιού / φαγητού / προορισμού δεν είναι αρεστή από τους ακόλουθους μας στο ίνσταγκραμ;

Δεν είναι ψέμα πως η κοινωνία συνεχώς μας προτείνει έναν τρόπο ζωής και αυτό δεν θα σταματήσει ποτέ. Όσο ζούμε σε κοινωνίες η μόδα θα έρχεται και θα φεύγει. Είναι όμως χρέος του καθενός, όντας ώριμος άνθρωπος και ενεργό μέλος της κοινωνίας, να αναρωτηθεί αν ό,τι θεωρείται «σωστό» και «καλό» γενικά, του ταιριάζει και ειδικά. Έχουμε να αναλογιστούμε γιατί κάνουμε ό,τι κάνουμε, τι αλήθεια θέλουμε να πετύχουμε και αν η συμπεριφορά μας μας οδηγεί στο να ζήσουμε όπως θέλουμε, ή τελικά μας απομακρύνει κάθε μέρα και περισσότερο από αυτό που έχουμε ως στόχο. Η ικανοποίηση των άλλων είναι κάτι που πάντα θα μας φέρνει χαρά. Είναι όμως η τοποθέτηση της στο κέντρο της ζωής μας αυτό που θα μας οδηγήσει τελικά στο να είμαστε χαρούμενοι;

   

Σε μια εποχή που όλοι έχουμε μάθει να προσποιούμαστε την χαρά με την ελπίδα μια μέρα να την πετύχουμε, ίσως είναι καλύτερα να επιλέξουμε να πάρουμε μια βαθιά ανάσα, να ακούσουμε τις ανάγκες μας, το συναίσθημα μας και να κατεβάσουμε την ένταση για λίγο. Πριν δείξουμε πόσο τα καταφέραμε να διασκεδάσουμε είναι σημαντικό να ακούσουμε όλα μας τα συναισθήματα στο εύρος τους, είτε είναι θετικά είτε όχι. Να μάθουμε τι έχουν να μας πουν για εμάς, για τις ανάγκες μας, τα θέλω μας, τους φόβους μας, για το ποιοι είμαστε και ποιοι θέλουμε να γίνουμε. Ίσως, αυτά τα Χριστούγεννα, πριν τρέξουμε να κάνουμε τις καθιερωμένες δραστηριότητες μας, να αναρωτηθούμε πρώτα «Εγώ πως νιώθω; Τι σκέφτομαι; και γιατί;»
 

Από την Εύα Σώκου, Ψυχολόγο EAP του τμήματος ErgoWell-being